DNB: banken groeien mee met steeds strenger wordende eisen Bazel III

Nederlandse banken werken gestaag aan de verbetering van hun kapitaalposities. Toch zijn banken er nog niet. Gedurende de komende jaren zullen Nederlandse banken hun kapitaalbuffers verder moeten versterken om aan de geleidelijk strenger wordende eisen van het nieuwe toezichtraamwerk Bazel III te voldoen.

Dit blijkt uit de meest recente monitoring-exercitie van het Bazels Comité voor het bankentoezicht over de voortgang bij het bereiken van Bazel III. Winstinhoudingen, kostenbesparingen, balansaanpassingen en uitgifte van nieuwe kapitaalinstrumenten zijn voor de hand liggende maatregelen om uiteindelijk aan het raamwerk te voldoen.

Bazel III

Tot en met 31 december 2013 gold voor Nederlandse banken het Bazel II regime. Op 1 januari 2014 is in Nederland het nieuwe Bazel III regime in werking getreden, dat hogere kapitaal- en liquiditeitseisen stelt aan banken. Deze verhoogde eisen worden niet allemaal in één keer ingevoerd. Elk jaar vanaf 2014 worden de eisen een stukje strenger, totdat in 2022 alle onderdelen van Bazel III volledig zijn ingevoerd.

Zo zullen bijvoorbeeld sommige reeds bestaande financieringsinstrumenten geleidelijk niet meer mogen meetellen in de kapitaalbuffer. Banken moeten dus op den duur aan strengere eisen voldoen, maar ze mogen wel een aantal jaren de tijd nemen om daar op een geleidelijke en verstandige manier naar toe te groeien. Om dit te bereiken zullen banken hun kapitaalniveaus gaan verhogen, door de uitgifte van nieuwe kapitaalinstrumenten, winstinhouding of balansaanpassingen.

Verbeterde kapitaalposities

Op 31 december 2013 was de Totale Kapitaalratio van Nederlandse banken onder het oude Bazel II regime gemiddeld 18,6%. Zou echter Bazel III volledig zijn ingevoerd op die datum dan zou als gevolg van definitieverzwaringen dit percentage gezakt zijn naar 14,1%. De CET1 kapitaalratio (een maatstaf voor de hoeveelheid kapitaal van de hoogste kwaliteit) was onder het oude Bazel II regime op die datum 13,8%. Wederom zou dit percentage dalen en wel naar 11,8% wanneer Bazel III volledig zou zijn ingevoerd.

Tenslotte zou de nieuwe Bazel III leverage ratio (volgens de meest strenge definitie) gemiddeld 3,8% zijn per eind december 2013. Hoewel deze percentages niet bij alle individuele banken hoog genoeg zijn om aan de toekomstige eisen te voldoen, is het wel belangrijk op te merken dat de percentages de afgelopen drie jaar langzaam maar gestaag zijn gestegen. Figuur 1 geeft een overzicht van hoe verschillende kapitaalratio’s onder het oude Bazel II en nieuwe Bazel III regime zich tot elkaar verhouden.

Figuur 1 - Gemiddelde gewogenkapitaalratio’s Nederlandse banken

Noot: de cijfers volgens Bazel 3 zijn volgens de volledig ingevoerde definitie van Bazel 3. CET1 (Common Equity Tier 1) is het kapitaal van de hoogste kwaliteit. Totaal Kapitaal is de optelsom van het CET1 kapitaal en verschillende hybride vormen van kapitaal, te weten Additioneel Tier 1 en Tier 2.

Kapitaalbehoefte

Nederlandse banken zullen de komende jaren hun kapitaalpositie verder moeten verbeteren om ook in de toekomst aan alle eisen te kunnen voldoen. Wanneer Bazel III namelijk volledig (ongefaseerd) zou zijn ingevoerd op 31 december 2013, dan hadden de Nederlandse banken nog zo’n € 4 miljard aan aanvullend kernkapitaal nodig en zo’n € 20 miljard aan overige kapitaalvormen, zoals hybride instrumenten.

Door verdere winstinhouding, maar ook door het vervangen van aflopende financieringsinstrumenten door varianten die wel aan de nieuwe eisen voldoen, kan in deze toekomstige behoefte worden voorzien. Wel is het zo dat, hoewel de meeste kapitaaleisen die aan banken worden gesteld bekend zijn, er een paar onderdelen zijn die nog nader worden ingevuld. Voor die onderdelen heeft DNB een inschatting gemaakt. Het is belangrijk op te merken dat deze bedragen geen definitieve tekorten zijn: slechts wanneer een bank geen aanpassingen zou doorvoeren (zoals toekomstige kapitaalversterkingen of winstinhoudingen) zullen de tekorten materialiseren.

Figuur 2 geeft aan dat de kapitaalbehoefte de afgelopen jaren is gedaald omdat banken, anticiperend op de toekomstige hogere eisen, hun kapitaal al hebben versterkt of risicovolle activiteiten (waarvoor extra veel kapitaal moet worden aangehouden) hebben afgestoten.

Figuur 2 - Benodigd extra kapitaal om aan Bazel III eisen te voldoen (op verschillende meetmomenten)

Noot: CET1 is het kapitaal van de hoogste kwaliteit. AT1 en T2 zijn hybride kapitaalvormen, zoals bijvoorbeeld CoCo’s. AT1(LR) is AT1 kapitaal dat uitsluitend moet worden aangehouden om aan de leverage ratio eis te kunnen voldoen.

Internationaal perspectief

In internationaal perspectief doen Nederlandse banken het overigens relatief goed. De Totaal Kapitaalratio van Europese banken, onder de meest strenge variant, is gemiddeld 12,1%, tegen de hierboven genoemde 14,1% voor Nederlandse banken. Ook de gemiddelde Nederlandse CET1 ratio is met 11,8% hoger dan het Europees gemiddelde van 10,1%.

Bron: DNB