Macroscoop : Bis repetita … non placent

Door Enguerrand Artaz, Fund Manager La Financière de l'Echiquier.

Met hun beslissing om weer een algemene lockdown af te kondigen, beten Ierland (een maand) en Wales (twee weken) op 20 oktober de spits af. Doordat de coronapandemie in Europa weer in alle hevigheid is opgelaaid, regende het de afgelopen dagen nieuwe inperkingsmaatregelen. Een gedeeltelijke lockdown in Duitsland en Italië, een avondklok in heel Spanje en een lockdown in Catalonië, een uitbreiding van de avondklok in België … doordat de maatregelen zo talrijk zijn én op hetzelfde moment komen, wakkeren ze de vrees voor economische stilstand weer aan en duwen ze de markten kopje-onder, ook al zijn ze op de meeste plaatsen minder drastisch dan de volledige lockdown die Frankrijk oplegt.

Zo verloor de Euro Stoxx 50 afgelopen week meer dan 7% en sinds de piek van medio oktober al ruim 10%, waardoor de index is teruggekeerd naar het niveau van eind mei. Indices die meer conjunctuurgevoelige aandelen tellen, zoals de DAX, incasseerden nog zwaardere klappen.

De nieuwe maatregelen zijn een molensteen rond de nek van de Europese economie, die het sowieso al moeilijk had om weer op stoom te komen sinds het effect van de versoepeling is uitgewerkt. Nieuwe steun- en herstelmaatregelen zullen ongetwijfeld nodig zijn. Logischerwijs richtte iedereen al snel de blik op de Europese Centrale Bank, waarvan de raad van bestuur donderdag vergaderde. Die stelde deels teleur. Over het algemeen verwachtte men, gezien het moment van de vergadering, geen vergaande maatregelen van de ECB.

Toch had de centrale bank heel goed van haar kalender kunnen afwijken, net als de Federal Reserve in maart. Voorzitter Christine Lagarde heeft er wel op gehamerd dat alle instrumenten op tafel liggen en daarmee het pad geëffend voor een ingrijpende bijstelling van het monetaire beleid tijdens de vergadering op 10 december, maar daarmee gaf ze dus ook toe dat er nog meer dan een maand gewacht moet worden op bijkomende steunmaatregelen van de centrale bank.

Terwijl de ECB volgens sommigen, gelet op de toestand van de Europese economie en in vergelijking met wat de Fed gedaan heeft, sowieso al achter de feiten aanholt, heeft ze dus niets gedaan om een snellere ingreep in het vooruitzicht te stellen.

De ECB helemaal zwartmaken, zou echter niet eerlijk zijn. Ten eerste omdat ze, door te laten doorschemeren dat zij bereid is om in december 'de bazooka boven te halen', de lidstaten laat verstaan dat het monetaire beleid zich achter alle steunplannen die zij opzetten zal scharen. Ten tweede omdat de bal meer dan ooit in het kamp van die lidstaten ligt.

Het herstelplan van 750 miljard euro dat afgelopen zomer op voorstel van de Europese Commissie werd goedgekeurd, ging de goede richting uit – met name de collectivisering van schulden – maar lijkt vandaag te krap bemeten. Een tweede herstelplan zou nu meer dan welkom zijn. Dat lijkt echter ondenkbaar ... de goedkeuring van het eerste plan door de verschillende nationale parlementen is nog niet eens begonnen.

Azië, dat tot nu toe gespaard blijft van de tweede golf, komt meer en meer naar voren als de grote winnaar van de crisis en de Verenigde Staten zullen uiteindelijk wel een tweede steunplan goedkeuren, al zullen de omvang en de voorwaarden daarvan afhangen van wie de presidentsverkiezingen wint. Europa, daarentegen, dreigt eens te meer achter te blijven.

De afgekondigde maatregelen zijn globaal genomen wel minder drastisch dan in het voorjaar en de vertraging van de economie zal wellicht minder groot zijn. De klap treft echter een nog bijzonder broze economie, die nog lang niet hersteld is van de eerste lockdown. Het groeipotentieel van Europa dreigt dus duurzaam te worden aangetast. Om dat te vermijden zullen zowel de ECB (in december) als de lidstaten de komende weken en maanden bijzonder krachtig moeten reageren.