'Slim aansturen van warmtepompen is geen bedreiging, maar noodzaak'

Netcongestie is geen abstract probleem meer. In steeds meer regio's loopt het elektriciteitsnet tegen zijn grenzen aan, terwijl het aantal warmtepompen en elektrische toepassingen snel groeit. Onlangs riepen netbeheerders daarom op om hybride warmtepompen beter aanstuurbaar te maken. Die oproep leidde tot onrust: consumenten vrezen dat hun warmtepomp op koude dagen simpelweg wordt uitgezet. Die angst is begrijpelijk, maar niet terecht.

Slim aansturen betekent namelijk niet dat comfort moet verdwijnen. Bij hybride warmtepompen is flexibiliteit al ingebouwd. Wanneer het elektriciteitsnet tijdelijk overbelast dreigt te raken, kan de warmtepomp kortstondig worden uitgeschakeld terwijl de cv-ketel de verwarming overneemt. De binnentemperatuur blijft gelijk en de bewoner merkt hier niets van. Het vraagt incidenteel extra gasverbruik, maar voorkomt grotere problemen op het stroomnet. In de huidige overgangsfase van de energietransitie is dat een realistische en verantwoordelijke keuze.

Bij volledig elektrische warmtepompen ligt de situatie anders, omdat daar geen cv-ketel als back-up beschikbaar is. Toch zijn hier ook slimme oplossingen mogelijk. Door woningen bijvoorbeeld iets eerder en iets warmer op te warmen, kan de warmtepomp tijdens piekuren minder hard draaien. De woning koelt daarna geleidelijke terug naar de ingestelde temperatuur, zonder dat dit als comfortverlies wordt ervaren. Ook het opwarmen van tapwater biedt veel mogelijkheden voor flexibiliteit, omdat dit uitstekend kan worden verschoven naar momenten met lage netbelasting of veel duurzame opwek.

De techniek om dit te realiseren is grotendeels beschikbaar. De uitdaging zit vooral in de organisatie van het energiesysteem. Veel oplossingen zijn nu nog opgesloten in gesloten ecosystemen van individuele fabrikanten of energieleveranciers. Dat beperkt de impact, omdat netcongestie een collectief probleem is dat alleen op schaal kan worden aangepakt.

Effectieve oplossingen vragen om samenwerking tussen warmtepompfabrikanten, energieleveranciers en netbeheerders. Alleen door systemen open te koppelen en gezamenlijk te sturen, kan het elektriciteitsnet worden ontlast zonder dat bewoners inleveren op comfort. Slim aansturen is daarmee geen bedreiging maar een noodzakelijke stap richting een betrouwbaar en toekomstbestendig energiesysteem.