Pesticiden in water

Pesticiden. Men gebruikt ze in de landbouw om gewassen te beschermen tegen insecten en ziektes. Ze zorgen ervoor dat de gewassen goed groeien en zoveel mogelijk oogst opbrengen.

Helaas is het een chemisch middel dat schadelijk kan zijn voor mens, dier en natuur. Zo verbinden een aantal onderzoeken de blootstelling aan pesticiden met verschillende aandoeningen, zoals kanker, Alzheimer, Parkinson en ziekten bij ongeboren kinderen.

Pesticiden komen bovendien in onze waterbronnen terecht, zoals het grondwater en oppervlaktewater. Drinkwaterbedrijven zuiveren en testen dit water, waarna het bij ons uit de kraan komt. Er blijft echter altijd een klein restant pesticiden in ons kraanwater achter. Gelukkig bestaan er bepaalde oplossingen.

Volgens de overheid vormt het drinken van ons kraanwater geen gevaar voor de gezondheid. Het water wordt voldoende gezuiverd. Drinkwaterbedrijven hebben echter steeds meer moeite het water goed te zuiveren. Wilt u het zekere voor het onzekere nemen, dan biedt een waterkoeler uitkomst.

Pesticiden in water: zorgelijk?

Pesticiden en andere chemische bestrijdingsmiddelen worden wereldwijd gebruikt om grootschalige landbouw te faciliteren en tegemoet te komen aan de almaar groeiende wereldwijde consumptie van voedsel. Pesticiden beschermen gewassen tegen ziektes, onkruiden, schimmels of insecten.

Ook al is Nederland maar een klein land, onze landbouwsector is dat niet. Nederland is namelijk na de Verenigde Staten de grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld. In het afgelopen jaar (2017) is er dan ook voor bijna 92 miljard euro aan landbouwgoederen verhandeld, wat helaas ook betekent dat Nederland een hoop bestrijdingsmiddelen gebruikt. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat de Nederlandse landbouw in 2016 maar liefst 5.7 miljoen kg chemische gewasbeschermingsmiddelen gebruikte, zoals fungiciden, insecticiden en herbiciden. Ruim 40% van deze middelen werd ingezet voor de aardappelteelt.

Deze bestrijdingsmiddelen bestaan uit chemicaliën, waarvan sommige giftig en schadelijk voor de mens zijn. Uit Brits onderzoek is gebleken dat pesticiden zijn gekoppeld aan verschillende ziekten en gezondheidsproblemen bij mensen die in of dichtbij agrarisch gebied wonen. Dit wordt ondersteund door een onderzoek van Greenpeace, de organisatie concludeert dat er een verband bestaat tussen de blootstelling aan bestrijdingsmiddelen en verschillende aandoeningen, zoals kanker, Parkinson, Alzheimer en ziekten bij ongeboren kinderen.

Maar wat is de impact van pesticiden op mensen die er niet direct aan blootgesteld worden? Lopen we gezondheidsrisico’s als we kraanwater drinken?

Bevat het Nederlandse kraanwater pesticiden?

Ja. En dat is geen geheim, want diverse instanties onderzoeken het en rapporteren erover. Laten we het oppervlaktewater in Nederland eens nemen. Het water dat uit uw kraan komt, wint men in Nederland op diverse locaties uit dit oppervlaktewater. De kwaliteit hiervan wordt op een hoop plaatsen in Nederland gemeten.

Een onderzoek van het Compendium voor de Leefomgeving laat zien dat in 2015 op meer dan 60% van de meetlocaties de normen werden overschreden. Bovendien is dit niet een toevallig verschijnsel, want in 2014 werden deze normen eveneens overschreden.

Niet verassend ook, aangezien Nederland een hoop bestrijdingsmiddelen in de landbouw gebruikt. Deze pesticiden komen niet alleen in contact met de gewassen, maar ook met de bodem en het bodemwater. Hevige regen kan ervoor zorgen dat pesticiden in het oppervlaktewater terechtkomen. De normen werden dan ook het meest overschreden in agrarische gebieden.

Ook het tv-programma TROS Radar besteedde aandacht aan de aanwezigheid van pesticiden in ons water. Daaruit blijkt dat het steeds meer moeite kost om ons oppervlaktewater te zuiveren.

Moeten we ons zorgen maken?

Naast het oppervlaktewater, dat vaak is verontreinigd met pesticiden, voldoet ook veel van het grondwater in Nederland niet aan de kwaliteitseisen. Volgens het RIVM wordt in Nederland 60% van het drinkwater uit grondwater geproduceerd en 40% uit oppervlaktewater. De kwaliteit van de helft van het grondwater voldoet niet, te danken aan de landbouw, industrie, rioleringen en oude bodemverontreinigingen.

Desondanks alle genoemde alarmerende berichten, stelt het RIVM dat het drinkwater in Nederland van goede kwaliteit is. Het grondwater bevat weliswaar chemische stoffen, maar niet genoeg om een gevaar voor de volksgezondheid te vormen. Wel vinden de onderzoekers van het RIVM het belangrijk dat men de concentraties goed in de gaten houdt.

Ook het oppervlaktewater wordt volgens het RIVM voldoende gezuiverd, waardoor de resterende, zeer lage concentraties pesticiden geen gevaar voor de gezondheid vormen.

Maar is dat ook echt zo? Het Algemeen Dagblad rapporteerde in 2016 over de kwaliteit van het sperma van de westerse man. Die zou namelijk hard achteruitgaan. Over de oorzaak schrijft het AD het volgende:

“In ons kraanwater zitten allerlei pesticiden, die drinkwaterbedrijven er niet uitgefilterd krijgen. Deze stofjes stapelen zich op in het vetweefsel van de vrouw en komen via de placenta bij de foetus terecht. Het gevolg is dat de zaadbal minder goed ontwikkelt.”

Ook leidt dit tot meer gevallen van zaadbalkanker. Als pesticiden een dergelijke invloed hebben en er ook uit de eerder behandelde onderzoeken blijkt dat pesticiden een gevaar voor de gezondheid kunnen vormen, hoe serieus moeten we de uitspraken van het RIVM dan nemen?

Bovendien krijgen we ook via het eten kleine concentraties pesticiden binnen, denk maar eens aan bespoten fruit en groente. Dit kan op de lange termijn leiden tot chronische blootstelling aan pesticiden en symptomen zoals maagpijn, wazig zien en verlies van reflexen veroorzaken.

Wat kunnen we eraan doen?

Het gebrek aan duidelijke informatie is een reden tot bezorgdheid. Ook al wordt de kwaliteit van het drinkwater in Nederland sterk bewaakt, als consumenten mogen we de veiligheid van ons drinkwater zeker ter discussie stellen. Gelukkig zijn er een aantal dingen die we kunnen doen.

Zo zijn de verschillende drinkwaterbedrijven in Nederland verplicht om statistieken over verontreinigingen bij te houden. U kunt via de website van uw waterbedrijf de kwaliteit van het water en de hoeveelheid pesticiden bekijken, zodat u precies weet wat er in uw kraanwater zit. Mocht u hierover geen gegevens vinden, dan kunt u contact met het desbetreffende drinkwaterbedrijf opnemen.

Bovendien kunt u enkele voorzorgsmaatregelen nemen om uw dagelijkse blootstelling aan pesticiden te verminderen. Want ook al geeft de overheid aan dat ons kraanwater op dit moment geen gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, voorkomen is nog altijd beter dan genezen.

Helaas is het onmogelijk om de residuen van bestrijdingsmiddelen te verwijderen door simpelweg uw water te koken. Het gebruik van een waterfilter of een filtreerkan is de enige manier waarop u er zeker van kunt zijn dat uw water geen residuen van bestrijdingsmiddelen bevat. Zorg ervoor dat u uw filters regelmatig vervangt om hun efficiëntie te garanderen.

Als u zich zorgen maakt over uw gezondheid vanwege uw drinkwater, overleg dan met uw arts.