Kan risico bekoren? Spaarders in tijden van negatieve rente

Een groot deel van de obligaties wereldwijd wordt vandaag verhandeld met een negatief rendement, terwijl dat amper vijf jaar geleden nog uiterst zeldzaam was. Het effect van een monetair beleid met een langdurig negatieve rente laat zich met de dag duidelijker voelen en dwingt spaarders en kredietnemers om hun "oude" gewoontes bij te stellen.

Enkele ontwikkelingen in de afgelopen weken waren tekenend voor de gevolgen die de radicale keuzes van de centrale banken voor Franse en Europese spaarders hebben.

Zo kondigden in september verschillende in Frankrijk gevestigde banken een negatieve rente voor de rekeningen-courant van vermogende particulieren aan. Daarmee sneuvelde een taboe, want voor het eerst in de Franse geschiedenis kan gewoon liquide middelen aanhouden geld gaan kosten. Ook de Duitse Stadtsparkasse München, de vijfde spaarbank van het land, besliste om op alle deposito's van meer dan 100.000 euro een negatieve rente te heffen. Die behandeling van rekeningen-courant wordt binnenkort misschien wel gemeengoed in Europa.

Afgelopen week schaarden ook de verzekeraars zich aan hun zijde. De bekendmaking van het Franse GENERALI, al snel gevolgd door ALLIANZ, dat "het rijk van de eurofondsen voorbij is" kwam hard aan. De verzekeraar benadrukte dat het in de huidige marktomstandigheden niet langer mogelijk is een financieel product te promoten met zulke gunstige kenmerken – liquiditeit, kapitaalgarantie, vaste jaarlijkse inkomsten en een voordelige fiscale behandeling, zowel in de inkomstenbelasting als de erfbelasting. De voornaamste reden voor die in commercieel opzicht radicale beslissing is opnieuw het langdurig negatieve rendement van een groot deel van de veiligste obligaties en het effect daarvan op het insolventierisico van verzekeraars in het kader van de Solvency II-richtlijn. Als de situatie niet verbetert, zullen verzekeraars op traditionele eurofondsen gewoon niet langer een kapitaalgarantie of een gewaarborgd rendement kúnnen bieden. Daarom halen ze alles uit de kast om spaarders traditionele eurofondsen te ontraden en hebben de alternatieven die ze voorstellen – vastgoed, fondsen die een deel van het tegoed in Europese groeibedrijven beleggen, fondsen zonder kapitaalgarantie of private equity – twee zaken gemeen: ze verkleinen het risico voor de balans van de verzekeraar en ze bieden de spaarder op lange termijn hoop op meer dan een negatief of nihil rendement.

Uiteindelijk wordt daarmee precies de doelstelling bereikt die de Europese Centrale Bank met haar negatieve rente beoogt. Ze dwingt de verschillende spelers in het economische verkeer om meer risico te nemen door schulden te maken of te investeren, zodat de inflatie en de groei worden aangewakkerd. Spaargeld wordt zo niet langer alleen ingezet om de veiligste spelers te financieren (zoals overheden) door schulden te kopen, maar vloeit naar partijen en activa die weliswaar meer risico inhouden, maar potentieel ook meer kunnen betekenen voor de groei en meer kunnen opbrengen. Uit welbegrepen eigenbelang zullen spaarders voortaan tegen wil en dank meer risico moeten aanvaarden om kans te maken op een rendement dat hoger is dan de inflatie. Zo niet zal hun kapitaal ongetwijfeld verder uithollen.