La Financière de l'Echiquier - Macroscoop : De centrale banken stellen zich actief op
La Financière de l’Echiquier wil eerst en vooral zijn steun betuigen aan alle families die door de epidemie zijn getroffen en het medisch personeel van harte bedanken.
De wereld beleeft een van zijn grootste crisissen sinds de Tweede Wereldoorlog. De afgelopen 70 jaar hebben we heel wat oorlogen en rampen meegemaakt. Maar dat een groot deel van de wereldeconomie – vrijwillig – tot stilstand komt, de sociale contacten en het internationale handelsverkeer worden verbroken en er een in vredestijd abnormaal hoge sterfte dreigt, is nooit eerder gebeurd. In 2008 en 2009 viel de economische activiteit wel sterk terug, maar nooit helemaal stil, uitgezonderd enkele banken.
Gelukkig hebben de overheden ditmaal snel ingegrepen om de schok te dempen. Een voor een kondigden zij plannen aan om de bedrijven te ondersteunen, zoals staatswaarborgen voor bankleningen, uitstel van betaling en zelfs de volledige schrapping van huurgelden en belastingen. In Europa zullen bedrijven die failliet dreigen te gaan worden geholpen, in sommige gevallen misschien zelfs genationaliseerd. Dat laatste kan met name gelden voor luchtvaartmaatschappijen. Hoeveel duizenden miljarden dollars (of euro's) daarvoor precies zijn toegezegd, doet niet ter zake; de bedragen tarten de verbeelding.
Ook aan de huishoudens is gedacht. Na Hongkong beloven nu ook de Verenigde Staten om gezinnen directe financiële steun toe te kennen, mogelijk tot 1.000 dollar per volwassene. Wie weet is dat zelfs nog maar het begin. De overheid zal ook tijdelijke werkloosheid vergoeden.
Alle machthebbers sloven zich uit om ervoor te zorgen dat de economische spelers niet alle vertrouwen verliezen, want dat zou de vertraging nog erger maken. Ondernemers moet hoogdringend worden verzekerd dat zij kunnen blijven ondernemen, werken en lenen en dat zij betaald zullen worden, "koste wat het kost" (aldus de Franse president). De overheid zal daar een hoge prijs voor betalen, maar die zou nog veel hoger zijn als het vertrouwen zou instorten. En aangezien die prijs wordt betaald op krediet, met staatsobligaties die de centrale banken opkopen, verloopt deze operatie pijnloos zolang de rente laag blijft. Dat is inmiddels een goed geolied mechanisme.
Ook de markten kregen intensieve zorg. Het wantrouwen, de slinkende hefboomwerking en de moeilijke operationele omstandigheden door de quarantainemaatregelen veroorzaakten kortsluiting en een historische volatiliteitspiek. De index van de impliciete volatiliteit van derivaten, de Amerikaanse VIX, heeft zijn record uit 2008 verbroken. Even was er een gebrek aan liquiditeit bij bedrijfsobligaties van goede kwaliteit, zelfs kortlopende uitgiften, a priori toch een van de veiligste instrumenten. Om dat te verhelpen kondigde de ECB een gigantisch opkoopprogramma aan, van meer dan 1.000 miljard euro in 2020. De Federal Reserve pompt handenvol geld in de interbancaire markt en de geldmarkt om de liquiditeit te garanderen van de veiligst geachte fondsen, die dreigden te kapseizen.
Alles wordt dus in het werk gesteld om de economie los te rukken uit de naderende depressie. Die voorkomen zal waarschijnlijk niet lukken, maar de schade beperken wel. Hoewel de samenwerking tussen de landen niet altijd perfect was, komt deze uiteindelijk toch tot stand.
Er zal een voor en een na maart 2020 zijn. We beleven historische tijden. De mechanismen die in 2008 werden ingevoerd, worden intensiever aangewend dan ooit tevoren. We mogen dankbaar zijn dat op die manier de economie overeind kan worden gehouden. Tegelijk komen we echter terecht in een wereld met nog veel hogere staatsschulden. Om die draaglijk te houden, zal de reële rente verder moeten zakken en laag moeten blijven. Dat betekent een nog lagere potentiële groei in het komende decennium, waarin we nog andere uitdagingen het hoofd moeten bieden, zoals het milieuvraagstuk.
De economie redden wordt een zware klus, maar de centrale banken hebben laten zien dat zij actief maatregelen nemen. We kunnen even op adem komen.
