Welke olie-exporterende landen lopen het grootste risico bij dalende olieprijzen?

Deze maand bekijkt senior econoom Sabrina Khanniche 12 grote netto olie-exporterende economieën om te bepalen welke het meest kwetsbaar zijn.

De olieprijzen verloren 36 procent in de eerste helft van 20201, omdat de vraag naar ruwe olie door de Covid-19-pandemie in elkaar is gezakt. Dat brengt niet alleen een recessiegevaar met zich mee voor de grote olie-exporteurs, maar verhoogt ook het risico om een aanzienlijk tekort op de lopende rekening op te bouwen.

Test van de gevoeligheid van de olieprijs

Onze scorecard voor de gevoeligheid van de olieprijs laat zien dat Oman, Kazachstan en Colombia de meest kwetsbare landen van de groep zijn (zie Afb. 1). Een langere periode van lage prijzen zou een hoger tekort op de lopende rekening en een hoger begrotingstekort betekenen, waardoor hun valuta onder druk zouden komen te staan. Het meest kwetsbare land, Oman, heeft sinds 2014 een groot twin deficit.

Maar niet alle landen worden in dezelfde mate getroffen. Rusland en Saudi-Arabië staan bovenaan onze lijst van minst kwetsbare economieën.

Aanzienlijke verschillen tussen grote olie-exporteurs

Afb. 1 - Pictet Asset Management scorecard olieprijsgevoeligheid Olieprijzen landen

Bron: Pictet Asset Management, CEIC, Refinitiv, Bloomberg, BP; juli 2020. Gegevens voor 2020 gebruikt voor externe break-evenprijs en lopende rekening op basis van prognoses van het International Institute of Forecasters (IIF). *Gegevens vanaf het vierde kwartaal van 2018 voor de externe schuld.

Break-even olieprijs - Licht werpen op een groep vol contrasten

Olie-exporteurs kunnen anders worden beïnvloed door de schommelingen van de olieprijs; de manier waarop zij reageren wordt grotendeels bepaald door hun externe break-evenprijs - de olieprijs die nodig is om de importrekening van een land te dekken.

Olie-exporteurs met een laag break-evenpunt: Iran, Koeweit, Qatar, Rusland, Saudi-Arabië, Verenigde Arabische EmiratenDeze landen handhaven een hoog niveau van besparingen, zoals blijkt uit het overschot op de lopende rekening dat wordt gebruikt om buitenlandse activa te kopen. De lopende rekening van Koeweit bedroeg 7 procent van het bbp in 20192, maar zal in 2020 sterk dalen, zoals te zien is in Afb.1 hierboven. Een externe break-evenprijs onder de huidige olieprijs geeft de regering de ruimte om haar begrotingsbeleid te versoepelen of haar valuta te zien stijgen.

Deze landen zijn goed voor 39,4 procent van de wereldwijde olievoorziening door exporterende landen3. Olie-exporteurs met een hoog break-evenpunt: Algerije, Angola, Colombia, Kazachstan, Nigeria, OmanDeze landen kanaliseren hun olieopbrengsten naar hogere importen. Bij gebrek aan financiële buffers lopen zij het risico op bezuinigingen of een valutadepreciatie, vooral als de olieprijs onder hun externe break-evenprijs daalt. Ze zijn goed voor 9,4 procent van de wereldwijde olievoorziening door exporterende landen 4.

De wereldwijde externe break-evenprijs bereikte een piek in 2013 toen de wereldwijde olieprijs steeg tot 100 dollar per vat (Afb.2).

Alle landen pasten de externe break-evenprijs aan door hun importrekening te verlagen, wat leidde tot een verbetering van het saldo op de lopende rekening van -1,1 procent van het bbp in 2015 tot 4,8 procent in 20185. De aanpassing was groter voor olie-exporteurs met een hoog extern break-evenpunt.

Na een piek in 2013 hebben de landen hun break-even olieprijs doen dalen, voornamelijk door hun importkosten te verlagen.

Afb. 2 - Extern break-evenpunt door groepen olie-exporteurs & ontwikkeling van de Brent-olieprijs

Oliekoersen

Bron: Pictet Asset Management, CEIC, Refinitiv, Bloomberg, BP; juli 2020.

Door de dalende invoer bereikte het samengestelde break-evenpunt 55 dollar per vat in 2018.

Vandaag zijn de olie-exporteurs met een hoog break-evenpunt het meest kwetsbaar voor de daling van de olieprijs. Hun extern break-evenpunt lag in 2019 al boven de wereldwijde olieprijs en zou in 2020 nog verder moeten stijgen (Afb. 3). De kloof zal kleiner zijn voor exporteurs met een laag break-evenpunt. Hun positie is nog slechter geworden ten opzichte van 2019.

Olie-exporteurs met een hoog break-evenpunt lopen het grootste risico.

Afb.3 - Extern break-evenpunt per land vs. Brent-olieprijs

Olieprijs breakeven per land

Bron: Pictet Asset Management, CEIC, Refinitiv, Bloomberg, BP; juli 2020.

Over het algemeen zal de wereldwijde externe break-evenprijs hoger zijn dan de wereldwijde olieprijs. Colombia en Algerije (binnen de groep met een hoog break-evenpunt) zijn kwetsbaar voor de daling van de olieprijs, terwijl de VAE en Rusland (traditioneel met een laag break-evenpunt) het meest veerkrachtig lijken.

De recente daling van de olieprijs heeft een negatieve impact gehad op de grote olie-exporterende economieën. Toch is de groep niet homogeen. Sommige landen (bv. Rusland, Saudi-Arabië) zijn veerkrachtiger dan andere (bv. Oman, Colombia, Kazachstan). We kunnen de meest en minst kwetsbare landen identificeren door te kijken naar een reeks indicatoren (onze eigen scorecard voor de gevoeligheid van de olieprijs).

De externe break-evenprijs is een belangrijke indicator voor de veerkracht van deze landen bij een daling van de olieprijs. Aangezien deze prijs dit jaar boven de wereldwijde olieprijs zal uitkomen, zal de druk op economieën met een hoog break-evenpunt toenemen.

1 Bron: CEIC, Refinitiv, IIF; juli 2020
2 Bron: CEIC, Refinitiv, IIF; juli 2020
3 Bron: BP; juli 2020
4 Bron: BP; juli 2020
5 Bron: Pictet Asset Management, CEIC, Refinitiv, Bloomberg, BP; juli 2020

Informatie, meningen en schattingen in dit document weerspiegelen een oordeel op de oorspronkelijke publicatiedatum en zijn onderhevig aan risico's en onzekerheden die ertoe kunnen leiden dat de werkelijke resultaten wezenlijk verschillen van de hier gepresenteerde resultaten.