Wat als Frankrijk failliet gaat?

Wie een paar jaar terug stelde dat heel wat grote zakenbanken wel eens konden omvallen of wie kredietderivaten als 'financiële massavernietigingswapens' omschreef werd voor gek verklaard. En wie zich nu openlijk afvraagt of een faillissement van Frankrijk niet tot de reële mogelijkheden behoort wacht waarschijnlijk eenzelfde lot...

Vandaar ook dat u vrijwel niemand zoiets hoort zeggen. Maar vraagt u zich dan tegelijkertijd eens af welke partij er belang bij zou hebben u hierover te informeren indien men tot een dergelijke conclusie gekomen was?
Rekent u er maar niet op dat er veel partijen zijn die daar belang bij hebben. Integendeel.

Het voornaamste probleem - daar hebben we het in onze berichten al wel eens vaker over gehad - vormt in dit geval de toekomstige Franse pensioenproblematiek (de nodige andere Europese landen hebben overigens een soortgelijk probleem).

In het calvinistische Nederland zijn de pensioenen, anders dan u wellicht door regelmatige paniekverhalen zou vermoeden, over het algemeen vrij goed geregeld. We zijn door de decennia (en eeuwen) heen altijd een relatief zuinig en spaarzaam volk geweest en hebben ons altijd goed willen voorbereiden op onze oude dag. Vandaar dat de Nederlandse pensioenpotten nu zo goed gevuld zijn.

Maar hoe anders is de situatie in Frankrijk...

De pensioenreserves aldaar zijn omgerekend per individu minder dan 1% (!) van die in Nederland. U moet voor Frankrijk denken aan gemiddelde totale pensioenreserve van een paar honderd euro per persoon.

Laten we hier voor het gemak uitgaan van een pensioenreserve van EUR 500,- per persoon. Uitgaande van een jaarrendement van 7% en 3% inflatie, blijft maximaal 4% over voor de uitkering van pensioenen. Op EUR 500,- is dat zo'n EUR 20,- per jaar (!). Cynisch opgemerkt is voor de Fransen dus geld beschikbaar voor een 'appeltje voor de dorst', maar veel meer ook niet...

Waar in Nederland bijvoorbeeld een ambtenarenpensioenfonds bestaat (ABP), is daar in Frankrijk geen sprake van. Vandaar ook dat u over eventuele problemen bij de Franse pensioenfondsen zelfs tijdens het hoogtepunt van de kredietcrisis geen woord hoorde. Frankrijk heeft namelijk helemaal geen (ambtenaren)pensioenfondsen!

Voor pensioenen is in Frankrijk vrijwel geen cent gereserveerd en pensioenuitkeringen van bijvoorbeeld Franse leerkrachten lopen dan ook volledig via de lopende rekening. Zolang het aantal gepensioneerden klein is en het aantal werkenden groot is is dit nauwelijks een probleem. Niemand merkt er dan nog iets van...

Persoonlijk zou ik echter de stelling aandurven dat de Franse overheidsfinanciën sterke overeenkomsten vertonen met die van een piramidespel. De babyboomers vormen daarbij de bodem van de piramide. Zo'n systeem kan lang goed gaan - zoals we ook bij het Madoff-schandaal gezien hebben - maar uiteindelijk loopt het fout af. Bij Frankrijk wellicht wanneer de babyboomers massaal met pensioen gaan en zij hun riante pensioenen denken te kunnen gaan incasseren.

Franse vakbonden zijn oppermachtig. Zo kunnen Franse spoorwegmedewerkers bijvoorbeeld met 55 jaar met pensioen, maar is dit in praktijk al heel dikwijls op hun 50ste jaar. Een eerder dit jaar door France politici geopperd voorstel deze leeftijd met enkele jaren op te schroeven resulteerde in massale stakingen... Het is politieke zelfmoord voor Franse politici om hun plannen voor dergelijke noodzakelijke hervormingen door te zetten.

Ook een verdere verhoging van de Franse schuldquote wordt steeds moeilijker. Deze is immers reeds fors. Het fors verhogen van de al hoge belastingen om de inkomsten op te schroeven ligt politiek eveneens uiterst moeilijk.

Een tekort van 3% dat Frankrijk volgens het Europese Stabiliteitspact maximaal mag hebben wordt al een aantal jaren overschreden en ook de komende jaren zal deze afspraak door Frankrijk waarschijnlijk aan haar laars gelapt worden.

Een andere, niet geheel ondenkbare mogelijkheid is dat Frankrijk de rentebetalingen op haar staatsschuld al dan niet tijdelijk staakt. Feitelijk betekent dit dat het land niet meer aan haar verplichtingen voldoet en zich als het ware failliet verklaard.

Nu wil het geval dat de Franse staatsschuld grotendeels in buitenlandse handen is. Met een dergelijke draconische maatregel zou de Franse president Nicolas Sarkozy zich daarom binnen Frankrijk haast ongekend populair kunnen maken.

Voor de invoering van de Euro zou een scenario als hierboven beschreven hebben geleid tot een ineenstorting van de Franse frank, hoge inflatie en een sterk oplopende rente. Hetgeen de Franse economie in een diepe crisis zou hebben gestort... Nu met de Euro gelden deze effecten nog altijd, zij het in wat mindere mate maar nu dan wel voor alle Eurolanden. Dus ook voor Nederland.

Wij vragen ons oprecht af wat in een dergelijk scenario zou gebeuren. Zou Europa het aandurven Frankrijk te verplichten afscheid te nemen van de Euro ? Of zullen andere landen die zelf geen zin hebben voor de Franse problemen op te draaien misschien juist zelf besluiten uit de Euro te stappen?

Sommige Nederlandse politici stellen dat het voor Nederland absoluut onmogelijk is ooit nog afscheid van de Euro te nemen. Zij kennen of de feiten niet, of vertellen u de feiten niet zoals ze zijn. Of beide. Intern zakenbankonderzoek heeft aangetoond dat het voor Nederland in theorie wel degelijk mogelijk zou zijn om uit de Euro te stappen. En als de nood echt aan de man zou zijn zou minister Wouter Bos dat nog voor vanavond 24:00 uur geregeld kunnen hebben.

De Titanic onder Franse vlag voert ondertussen rustig verder. Blijkbaar zijn er maar weinigen die ver in de duisternis wat vage schimmen van vooralsnog niet-smeltende ijsbergen zien opdoemen...

Met vriendelijke groet,
Hendrik Oude Nijhuis

http://www.warrenbuffett.nl