Goud enorm uit de gratie

Het wereldwijd beheerd vermogen in commodity trackers (Exchange Traded Products of ETP’s) is in 2013 gedaald van 122 miljard dollar tot 78 miljard. Daar was vooral de scherpe koersval van goud en de daarmee gepaard gaande uitstroom uit goud ETP’s debet aan. Liefst 91% van de totale afname van het vermogen onder beheer in commodity ETP’s werd door goud voor zijn rekening genomen.

Belangrijkste in- en uitstroomtrends in commodity ETP’s in 2013:

Beheerd vermogen in goud ETP’s daalde van USD 147 miljard aan het begin van het jaar tot USD 76 miljard. Daarmee kwam het beheerd vermogen terug op het niveau van 2010. Van die afname van USD 71 miljard kwam 46% voor rekening van daling van de goudprijs (met 28%) en 54% door onttrekkingen door beleggers. Een sterke dollar, een scherpe stijging van de reële rente in de VS en afnemende vraag naar goud als een verzekering tegen risico’s waren de belangrijkste redenen voor de daling.

Piek uitstroom in Q2

De uitstroom uit goud ETP’s piekte in het tweede kwartaal. In dat kwartaal nam het beheerd vermogen met USD 48 miljard af. 49% van de uitstroom uit goud ETP’s en 63% van de daling van het beheerd vermogen in 2013 vond plaats in de periode april-juni. In het derde kwartaal nam het beheerd vermogen toe om in het laatste kwartaal weer te dalen nadat beleggers een voorschot namen op het reduceren van de steunaankopen (‘tapering’) van de Amerikaanse centrale bank op de obligatiemarkt.

De overige, niet-goud commodity ETP’s zagen een veel meer bescheiden uitstroom in 2013 van in totaal USD 7 miljard, tot een beheerd vermogen van USD 46 miljard. In tegenstelling tot bij goud, maakte uitstroom van beleggers slechts 9% (USD 606 miljoen) uit van die totale daling. Prijsdalingen veroorzaakten 91% van de afname van het vermogen onder beheer.

Hogere instroom platinum, zilver en koffie

Platinum en zilver ETP’s zagen de grootste instroom in 2013. Platinum en zilver ETP’s verwelkomden respectievelijk USD 1,3 miljard en USD 841 miljoen aan instroom, nadat beleggers goud inruilden voor andere grondstoffen die sterker gelinkt zijn aan een wereldwijd industrieel herstel. Palladium was minder in trek, met een relatief stabiele instroom van USD 18 miljoen, volgend op een instroom van USD 206 miljoen in 2012. Koffie ETP’s verrassen met een recordinstroom. Koffie ETP’s zagen een instroom van USD 203 miljoen, de grootste instroom ooit. De prijs van Arabica koffie zakte weg tot het laagste niveau van de afgelopen zeven jaar. Afgaande op de positionering van beleggers op de futurecurve, lijkt het erop dat contraire beleggers voorsorteren op het mean reversion-effect; het fenomeen dat prijzen de neiging hebben terug te bewegen richting hun voortschrijdende gemiddelde.

Olie ETP’s worden door beleggers gebruikt om de bandbreedte te bespelen. Olie ETP’s zagen USD 1,5 miljard aan uitstroom in 2013, waarmee het de grondstof was met de grootste daling op goud na. Het cijfer over heel 2013 maskeert echter de eb- en vloedbeweging die door het jaar heen te zien was. Bijna 92% van de uitstroom vond plaats in het eerste kwartaal en in november/december toen de olieprijs piekte – in het eerste kwartaal door risico’s aan de aanbodkant vanwege spanningen in het Midden-Oosten en aan het eind van het jaar doordat de Amerikaanse voorraden daalden.

Natural gas ETP’s werden ook binnen de price range verhandeld. Hoewel natural gas ETP’s USD 687 miljoen uitstroom zagen – na goud en olie het hoogste cijfer – vond de uitstroom vooral plaats in maart en april toen de Henry Hub gasprijs snel opliep tot USD4,5MMBtu en daarna in december toen de prijs naar een vergelijkbaar niveau steeg. Tussen juni en oktober, toen de spot prijs daalde tot USD3,5MMBtu, zagen natural gas ETP’s vijf opeenvolgende maanden instroom omdat beleggers werden aangetrokken door het lagere prijsniveau.

Diversiteit bij agri

Agri ETP’s zagen een bescheiden uitstroom, met grote individuele uitslagen. Hoewel agri ETP’s als geheel een bescheiden uitstroom van USD 42 miljoen noteerden, was er sprake van een grote diversiteit onder de individuele ETP’s. Koffie ETP’s zagen een instroom van USD 203 miljoen, maar aan het andere eind van het spectrum noteerden breed gespreide agri ETP’s een uitstroom van USD 232 miljoen. Historisch gezien trekken scherpe prijsdalingen van soft commodities beleggers die inspelen op het mean reversion-effect. Mais en graan ETP’s zagen op basis daarvan al een kleine instroom en we anticiperen op verdere instroom in 2014, gelet op de mate van de prijsdalingen in 2013.