Boekhoudschandalen en de goudprijs

Hoe je sommige mensen altijd kunt bedriegen

Van bedrijfsfraude, dubieuze boekhoudpraktijken en ordinair bedrog kijkt geen mens meer op in Wall Street . Hedgefundmanager David Einhorn van Greenlight Capital heeft er zelfs een boek over geschreven. Dit boek, met de toepasselijke titel ‘Fooling Some of the People All of the Time’ (Hoe je sommige mensen altijd kunt bedriegen), vertelt het verhaal van Allied Capital, een private-equity investeringsfirma waarin Einhorn in 2002 een shortpositie aannam. Na zes lange jaren, een reeks aantijgingen en diverse mislukte doofpotpogingen ging Allied in 2008 dan toch eindelijk over de kop. Overigens was het niet de Amerikaanse toezichthouder, maar een recessie die afrekende met het zoveelste financiële schandaal in het bedrijfsleven.

Na het debacle van Allied Capital waren het onlangs het Spaanse bedrijf Gowex en het Portugese Banco Espirito Santo die hun deuren voorgoed moesten sluiten. Kort daarna schoot de goudprijs omhoog tot meer dan 1300 dollar per troy ounce. Financiële schandalen hebben nu eenmaal dat effect op de goudprijs, en dat zal ook wel altijd zo blijven.

Bedrijfsfraude is ook een cyclisch fenomeen

Bedrijfsfraudes lijken altijd samen te vallen met een hausse in de aandelenmarkt. Zo had David Einhorn in het geval van Allied Capital het volledig bij het juiste eind, maar hij moest wel zes jaar wachten voor hij kon profiteren van zijn shortpositie. Pas toen de kredietverleningterugliep en de euforie omsloeg in paniek, stortte Allied Capital ineen.

De vermaarde beursbelegger Warren Buffet vatte het misschien wel het meest treffend samen: “Pas als het eb wordt zie je wie er naakt aan het zwemmen was”. En soms duurt het best lang voordat de aantrekkingskracht van de maan het waterpeil doet dalen. Sommigen houden het naakt zwemmen langer vol dan we aanvankelijk denken.

In tijden van hoogconjunctuur vloeien het geld rijkelijk. Beleggers zijn vergevingsgezind als ze de financiële wind mee hebben, en kritische kanttekeningen worden gemakkelijk weggewuifd. Aantijgingen van fraude door deze en andere beleggers worden onder het tapijt geveegd, en naar beleggers die aan de bel trekken bij onregelmatigheden wordt nauwelijks geluisterd.

Gowex: te mooi om waar te zijn

Vorige week was het Spaanse internetbedrijf Gowex wereldwijd voorpaginanieuws. Gowex was een snelgroeiende — zo beweerde men althans — Spaanse onderneming die gratis openbare WiFi-hotspots aanbood. De winsten moesten vooral komen uit reclameinkomsten en contracten met steden die gratis WiFi wilden aanbieden.

“Gooooood morning NYC!!!!!”, luidde de tweet van Garcia, CEO bij Gowex, nadat hij een contract met de stad New York had afgesloten voor het opzetten en onderhouden van WiFi-hotspots. Garcia meldde dat Gowex 7,5 miljoen euro ontving van New York, maar tegen een andere analist had hij het ineens over twee miljoen. Uiteindelijk onthulde het stadsbestuur van New York dat het om een contract met een feitelijke waarde van 245.000 dollar ging. Garcia had het contract dus met een factor 30 opgewaardeerd. Het was de zoveelste onwaarheid, en al die leugens zouden het bedrijf uiteindelijk fataal worden. Nadat de koerswaarde van twintig naar acht dollar was gekelderd, besloot de toezichthouder de handel in Gowex-aandelen tot nader order stop te zetten.

In maart van dit jaar ontving Gowex CEO Jenaro Garcia een prijs uit handen van de Spaanse premier Mariano Rajoy voor zijn grote verdiensten als ondernemer. Diezelfde Garcia mag zich over drie dagen verantwoorden voor een Spaans gerechtshof. De scheidslijn tussen held en schurk is flinterdun, zeker als je niet gehinderd wordt door ethische principes en knoeit met de boekhouding.

Banco Espirito Santo : wat is er aan de hand in Portugal?

Aandelenmarkten moesten verliezen incasseren en de rente opde Portugese staatsschuld schoot omhoog toen de moedermaatschappij van de grootste bank in Portugal geen obligatierente kon uitkeren. Blijkbaar probeerde de Banco Espirito Santo dezelfde truc uit te halen als Allied Capital: een gecreëerde schuld financieren met een schuld in een ander bedrijfsonderdeel en activa overwaarderen. Charles Ponzi zou vermoedelijk goedkeurend hebben geknikt.

Espirito Santo International (ESI) is de moedermaatschappij van de Portugese Banco Espirito Santo . ESI kon niet meer aan allerlei kortlopende schuldgaranties voldoen, waardoor paniek uitbrak en aandelen massaal van de hand werden gedaan. De goudprijs voer er wel bij.

Beleggers hebben genoeg aanleiding voor gerede twijfel over de boekhoudpraktijken van ESI. Om onnaspeurbare redenen droeg Espirito Santo International (ESI) — het moederbedrijf dus — Banco Espirito Santo tegen een aanzienlijk hogere boekwaarde op de balans dan de huidige marktwaarde. Vervolgens stelden KPMG-accountants in mei ook nog vast dat er van alles mis was met de boekhouding van Espirito Santo . De conclusie in het accountantsrapport was dat Espirito Santo International in “ernstige financiële moeilijkheden” verkeerde.

Volgens een bankier die in het verleden met BES had gewerkt, zou de bank een tekort van twee of drie miljard euro hebben en moet de Portugese overheid de bank misschien wel herkapitaliseren. BES ontving vooralsnog geen staatssteun.

De paniek die ontstond nadat de vuile was van Espirito Santo was buiten gehangen, laat zien dat de eurocrisis zomaar opnieuw kan toeslaan en dat de eurozone financieel zeer instabiel is, ook al zullen Brusselse bureaucraten dat hardnekkig blijven ontkennen.

Nooit bedrijfsfraude met goud

Dit jaar en ook volgend jaar kunnen we meer fraudegevallen en wanpraktijken in het bedrijfsleven tegemoetzien. Bedrijfsfraude gedijt bij goedkoop krediet. Zodra er een einde komt aan een van de langdurigste hausseperioden uit de geschiedenis van de aandelenmarkt, zal duidelijk worden welke excessen er nu weer zijn begaan. Of, om Warren Buffet nog maar even vrij te citeren: als het eb wordt, zien we gauw genoeg wie er naakt aan het zwemmen was. Als de ruif eenmaal leeggegeten is, komen de fraudegevallen genadeloos bloot te liggen en worden beleggers kopschuw.

Goud is een van de weinige bezittingen waarbij geen sprake is van een tegenpartijrisico. Het is ongevoelig voor fraude door corrupte managers. Goud dient nooit financiële jaarverslagen in en zul je ook nooit op een dubbele boekhouding betrappen. Het bestaat niet uit vage bedrijfsonderdelen met dubieuze consolidatiepraktijken. Het heeft niet eens een raad van bestuur.

Goud is de ultieme bezitting in tijden van overdaad, ruim voordat nieuws over bedrijfsexcessen de financiële wereld in rep en roer brengt. Ja, goud is een beproefd middel tegen beleggingskaters. De goudprijs zal stijgen zodra er afgerekend wordt met nieuwe uitwassen in het bedrijfsleven.

Bijdrage geschreven door GoldRepublic