ACM stelt strenge voorwaarden aan overname RTL Nederland door DPG Media
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) geeft toestemming voor de overname van RTL Nederland (RTL) door DPG Media (DPG). Wel moet DPG voldoen aan een uitgebreid pakket aan voorwaarden. Deze voorwaarden zorgen ervoor dat de overname geen negatieve gevolgen heeft voor de mediapluriformiteit en nieuwsgebruikers toegang houden tot voldoende onafhankelijke nieuwsbronnen. De ACM heeft in haar beoordeling meegewogen dat de nieuwsvoorziening door de opkomst van sociale media sterk aan het veranderen is. Gegeven de strategie van het moederbedrijf van RTL is bovendien hoogst onzeker dat de huidige situatie blijft voortbestaan.
Martijn Snoep, bestuursvoorzitter van de ACM: “Een pluriforme nieuwsvoorziening speelt een cruciale rol in onze democratie. DPG en RTL zijn belangrijke spelers in de mediasector. De overname mag niet leiden tot een vermindering van de pluriformiteit. Nieuwsgebruikers moeten keuze houden uit verschillende onafhankelijke nieuwsbronnen. Dat borgen we met deze voorwaarden.”
DPG en RTL zijn grote spelers op het gebied van de nieuwsvoorziening in Nederland. DPG geeft verschillende dagbladen uit, zoals het Algemeen Dagblad, de Volkskrant, Trouw en Het Parool. Ook is DPG aanbieder van gratis online nieuws, onder meer via NU.nl. RTL Nederland heeft verschillende commerciële televisiezenders. Daarnaast biedt RTL de videostreamingsdienst Videoland aan. RTL is aanbieder van gratis nieuws via televisie, de website en de app van RTL Nieuws.
Pakket aan voorwaarden
De ACM verbindt structurele voorwaarden aan de overname van RTL door DPG. Deze voorwaarden gelden voor onbepaalde tijd, ook als DPG of onderdelen daarvan in de toekomst door een andere partij worden overgenomen:
Onafhankelijke stichtingen
RTL Nieuws en NU.nl krijgen allebei als medeaandeelhouder een stichting met een prioriteitsaandeel. Deze stichtingen zullen de missie en identiteit van RTL Nieuws en NU.nl bewaken. Het prioriteitsaandeel geeft de stichtingen een vetorecht over:
o de benoeming en het ontslag van de hoofdredacteur
o het doorvoeren van wijzigingen aan de missie en identiteit
o het beëindigen van het uitgeven/uitzenden van nieuws en verkopen van nieuwstitels
Bestuurders van de stichtingen zijn onafhankelijk. Deze twee stichtingen zijn ook belast met het toezicht op een aantal voorwaarden die aan de overname zijn verbonden. Beide stichtingen verkrijgen voor hun taken voldoende financiering van DPG.
Stichting Democratie en Media
Daarnaast worden de rechten van Stichting Democratie en Media (SDM) - een aandeelhouder van DPG die zich sterk maakt voor goed functionerende, pluriforme journalistieke media - uitgebreid, zodat DPG geen enkele landelijke nieuwstitel kan verkopen of beëindigen zonder goedkeuring van SDM.
Toegankelijkheid gratis online nieuws
Het nieuws van RTL en NU.nl blijft vrij toegankelijk. Er mogen geen betaalmuren worden ingevoerd waardoor gratis online nieuws zou verdwijnen. RTL Nieuws en NU.nl blijven als afzonderlijke nieuwsmerken behouden. Beide nieuwssites zullen gemaakt blijven worden door aparte, onafhankelijke redacties die onderling geen content (inclusief video) en data zullen uitwisselen. RTL zal op haar app en website ook niet op structurele basis nieuwscontent overnemen van andere landelijke nieuwstitels van DPG. Zo blijft de eigen identiteit van RTL behouden.
Redactionele onafhankelijkheid
DPG scherpt de redactiestatuten van al haar nieuwstitels aan om de redactionele onafhankelijkheid te versterken.
o In de redactiestatuten wordt onder meer de procedure van het redactiebudget nader vastgelegd. Zo kan de redactie naar een daarvoor ingestelde commissie stappen als redactie en directie het niet eens zijn over het budget. Deze commissie geeft hierover vervolgens een bindend advies.
o Ook bepaalt het redactiestatuut dat de (hoofd)redactie zelfstandig beslist over wat er gepubliceerd wordt, hoe de redactie is samengesteld, met wie er journalistiek wordt samengewerkt en in hoeverre nieuwsaanbod gepersonaliseerd wordt op de website of app. Daarbij geldt: redacties wisselen onderling geen gebruiksdata uit.
Handvest
DPG stelt een Handvest DPG Media op, waarmee alle bestuurders, commissarissen en huidige, toekomstige, directe en indirecte aandeelhouders van het DPG concern zich committeren aan belangrijke journalistieke principes. Dit handvest heeft als doel om de bestaande en toekomstige aandeelhouders (ook buitenlandse aandeelhouders) van DPG te verplichten om de governance en in het bijzonder de redactionele onafhankelijkheid altijd te respecteren en een pluriform en divers media-aanbod te waarborgen. Dit handvest kan niet worden gewijzigd zonder de goedkeuring van de stichtingen binnen het DPG concern.
RTL Nederland onder Nederlands toezicht
DPG brengt RTL Nederland van Luxemburgs toezicht naar het Nederlands toezicht van het Commissariaat voor de Media.
Onderzoek naar gevolgen voor journalisten, advertentiemarkt en persbureaudiensten
Op basis van het onderzoek verwacht de ACM geen nadelige gevolgen van de overname voor de onderhandelingspositie van zowel journalisten in vaste dienst als freelancers ten opzichte van de huidige situatie. Voor journalisten blijven er naast DPG en RTL meerdere alternatieven. Ook zijn DPG en RTL voor journalisten niet direct een alternatief voor elkaar: journalisten stappen zelden over van DPG naar RTL en vice versa. RTL maakt bovendien beperkt gebruik van freelancers. Tot slot onderhandelen journalisten collectief over arbeidsvoorwaarden waardoor zij tegenmacht kunnen organiseren.
De ACM verwacht niet dat adverteerders na de overname geconfronteerd worden met prijsstijgingen. Zowel RTL als DPG bieden advertentieruimte aan, maar grotendeels via verschillende mediakanalen die niet direct met elkaar concurreren. RTL richt zich met name op televisie en online video, terwijl DPG sterk is in print en online display advertenties. Voor adverteerders blijven binnen elk mediakanaal meerdere alternatieven beschikbaar.
In het marktonderzoek van de ACM uitten andere mediabedrijven de zorg dat zij na de overname moeilijker advertentie-inkomsten kunnen genereren dan nu het geval is. DPG bezit na de overname een breed scala aan mediakanalen en is daarmee mogelijk aantrekkelijker voor adverteerders. Uit het onderzoek van de ACM volgt echter dat het verdienmodel van andere mediabedrijven als gevolg van de overname niet in gevaar komt.
Tot slot ziet de ACM geen risico dat na de overname DPG prijsverlagingen zal kunnen afdwingen voor ANP-persdiensten, die vervolgens leiden tot prijsverhogingen voor andere mediabedrijven en daarmee tot kwaliteitsvermindering van hun nieuwsaanbod.
Toezicht op mediafusies
De mediasector is van cruciaal belang voor het functioneren van de Nederlandse democratie. Daarom werkt het ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap aan een specifieke toets op mediafusies gebaseerd op Europese wetgeving die in Nederland nog niet in werking is getreden. Op dit moment is de ACM de enige toezichthouder die mediafusies kan beoordelen. De ACM kan een fusie alleen tegenhouden als deze de mededinging beperkt met bijvoorbeeld negatieve gevolgen voor de kwaliteit van het aanbod, waaronder ook de mediapluriformiteit valt. De mediasector valt op dit moment ook niet onder de wetgeving die overnames toetst op risico’s voor nationale veiligheid (Wet veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames). Denk daarbij aan het risico op overnames door buitenlandse bedrijven met politieke motieven, die een bedreiging kunnen vormen voor de democratie. De ACM heeft hiervoor aandacht gevraagd bij het ministerie van Economische Zaken.
Zorgvuldige afweging
De ACM heeft bij het beoordelen van deze overname alle betrokken en soms tegengestelde belangen en meningen zorgvuldig afgewogen. Zo zijn er diverse adviezen ingewonnen en is er een diepgaand onderzoek gedaan, ook onder nieuwsgebruikers in Nederland. De ACM heeft bij de beoordeling van de gevolgen voor mediapluriformiteit en de vormgeving van de voorwaarden gebruik gemaakt van het advies van het Commissariaat voor de Media. Alle input van belanghebbenden is meegenomen, onder andere tijdens een hoorzitting.
